Táknmálstúlkur sem lögverndað starf?

Fyrir nokkrum vikum kom Kolbrún Halldórsdóttir þingmaður VG með fyrirspurn til menntamálaráðherra um táknmálstúlkun og lögverndun starfsheitis táknmálstúlka.  

Svar barst frá ráðherra.  Þar kemur fram að 32 táknmálstúlkar hafa útskrifast frá Háskóla Íslands síðastliðin tíu ár.    Fyrstu túlkarnir útskrifuðust 1997-1998.   Þörfin fyrir táknmálstúlka hefur aukist jafnt og þétt á undanförnum árum og verður áfram.    Almenn krafa er að táknmálstúlkur hafi  BA-próf í táknmáli og túlkun.     Ráðherra taldi ekki ástæða til að lögvernda starfsheiti táknmálstúlka.  

Án táknmálstúlka gæti ég ekki stundað nám í Háskóla Íslands.  Gæti ekki farið á fyrirlestur eða á fund án túlks.  Táknmálstúlkur er mikilvægur fyrir mér og mikil lyftistöng fyrir samfélag heyrnarlausra.  

Sjá fyrirspurn hér.  

Spaugstofan: Gleymdist að setja texta á ?

Í gærkvöldi horfði ég á Spaugstofuna og þátturinn var sendur út án texta.  Maður skilur ekkert í þessu.  Hvað gerðist þarna?  Bilaði textavélin ?  Gerðist eitthvað í útsendingu?   Gleymdi útsendingarstjóri að setja textann á í útsendingu?   Hægt er að spyrja alls konar spurningar en engin tilkynning kom um þetta.        

Stundum kemur fyrir í útsendingu Spaugstofuna að kemur enginn texti þó þetta sé auglýst sé með texta.  Það kemur fyrir nokkrum sinnum í útsendingu á Spaugstofuna á laugardagskvöld.  Í dagskrárskjölum er þetta auglýst textað á 888.   Annað dæmi er um þátturinn byrjar, og þá kemur enginn texti fyrr en eftir um 10 mínútur.  Eða að texta vantar allan þáttinn, en þegar þátturinn er endursýndur daginn eftir á sunnudegi, þá kemur texti allan tímann.   Getur verið að það gleymdist að setja texta á útsendinguna?  

Í lok þættar kemur fram hluti af upptökur sem voru ekki notað í þættina og ekki er texti á þeim.  Þetta er skrítið en samt heyrir maður hljóðið í þeim. 

Það er mjög mikilvægt að ef á að heyrast hljóð og íslenskt tal, þá verður að vera textað.  Ef hljóðið dettur út í eina mínútur er útsendingin stöðvuð og spiluð aftur.   Það er svolítið mismunun hvort maður ætlar að hlusta eða lesa textann. 

Ég hef sent fyrirspurn til Sjónvarpsins vegna þáttarins í gærkvöldi.  Það er mikilvægt fyrir heyrnarlausa og heyrnarskerta að bregðast við ef þátturinn er sýndur ótextað. 

 

Spaugstofan: Gleymdist að setja texta á í útsendingu?

Í gærkvöldi horfði ég á Spaugstofuna.   Ekkert var texti á 888 eins og var auglýst.  Maður skilur ekkert í þessu.  Hvað gerðist þarna?  Bilaði textavélin ?  Gerðist eitthvað í útsendingu?   Gleymdi útsendingarstjóri að setja textann á í útsendingu?   Hægt er að spyrja alls konar spurningar en því miður veit maður ekki hvað gerðist í raun og veru.      

Stundum kemur fyrir í útsendingu Spaugstofuna að kemur enginn texti og það hefur komið fyrir einstökum sinnum í útsendingu Spaugstofunnar á laugardagskvöld.   Í dagskrárskjölum er þetta auglýst textað á 888.   Annað dæmi er um að Dæmi má segja að þátturinn byrjar, og þá kemur enginn texti fyrr en eftir um 10 mínútur.  Eða að texta vantar allan þáttinn, en þegar þátturinn er endursýndur daginn eftir á sunnudegi, þá kemur texti allan tímann.   Getur verið að það gleymdist að setja texta á útsendinguna?  

Í lok þættar kemur fram hluti af upptökur sem voru ekki notað í þættina og ekki er texti á þeim.  Þetta er skrítið en samt heyrir maður hljóðið í þeim. 

Það er mjög mikilvægt að ef á að heyrast hljóð og íslenskt tal, þá verður að vera textað.  Ef hljóðið dettur út í eina mínútur er útsendingin stöðvuð og spiluð aftur.   Það er svolítið mismunun hvort maður ætlar að hlusta eða lesa textann.   Ég hef því miður ekki þann val að geta hlustað og er það ekki heldur mín ákvörðun.  

Háskóli Íslands: Íslenskunámskeið fyrir heyrnarlausa

Háskóli Íslands mun bjóða upp á námskeið sem er sniðið að heyrnarlausum næsta haust.   Þetta er námskeið heitir "Hagnýt og fræðileg málnotkun fyrir nemendur með íslenskt táknmál að móðurmáli".  Markmið námskeiðsins skv. kennsluskrá er "að þjálfa nemendur í ritun (fræðilegra) texta. Tilgangur námskeiðsins er að nemandi öðlist annars vegar fræðilega og hins vegar hagnýta þekkingu á málnotkun ritaðrar íslensku. Námskeiðið er einungis ætlað heyrnarlausum (með íslenskt táknmál sem fyrsta mál og íslensku sem annað mál) og heyrnarskertum (með íslenskt táknmál sem annað mál) nemendum".

Það er fagnaðarefni að háskóli Íslands mun byrja að bjóða upp á slík námskeið.   Svipað námskeið er í boði í Gallaudet háskólanum sem ég var í grunnnámi.   Þetta námskeið er tvær kennslustundir á viku og er kennt í 13 vikur eins og hver önnur námskeið. 

Það er nauðsynlegt fyrir heyrnarlausra og heyrnarskertra að ná sterkum tökum á íslensku.  Það er gagnlegt fyrir skólanám og almennt líka.   Námskeiðið verður kynnt betur seinna.  

Lýsing á námskeiðinu

Málþing Heyrnarhjálpar: Slakt aðgengi fyrir heyrnarskertra

Félagið Heyrnarhjálp hélt málþing í dag um aðgengismál heyrnarskertra og heyrnarlausra.   Málþingið var með fullt aðgengi, þ.e. rittúlkun var í boði,  táknmálstúlkun og tónmöskvi til staðar.    Á málþinginu var rætt um aðgengi fyrir heyrnarskertra og heyrnarlausra og hver sé staðan í dag.    Á málþinginu kom fram um að 10% til 12% þjóðarinnar eða vel yfir 30 þúsund manns eru með heyrnarskern á einhvern hátt og hafa því ekki fullan aðgengi að þjóðfélaginu.  

Textun íslensks efnis í sjónvarpi, myndböndum og kvikmyndum.  Þar kom fram að Sjónvarpið er með textun á fáum innlendum þáttum, ekkert í beinni útsendingu sem er oft endursýnt og þá ekki með texta.   Einnig eru aðrir sjónvarpsstöðvar á Íslandi með "Núll" textun á innlendum þáttum.  Einnig kom fram að lítið sem ekkert er textað á íslensku á íslenskum kvikmyndum í kvikmyndahúsum nema ein stök kvikmynd.  Og það er farið aðeins að aukast á textun á íslensku á geisladiskum en það er mjög lítið í dag en yfirleitt eru þau með texta á ensku.  Sjónvarpsstöðvar hafa gefið út geisladiskar af vinsælum íslenskum þáttum, því miður ótextað.    Á málþinginu kom ein framleiðandi kvikmynda og myndbanda og hún sagði að mikill kostnaður fylgir að texta á íslensku þar sem senda þurfti kvikmyndir til útlanda til textunar en ætlaði að koma því til Félags kvikmyndagerðamanna um að auka textun sem er fagnaðarefni.    

Á málþinginu kom fram að rannsókn sem danska rannsóknarstofnunin í félagsfræði (Socialforskningsinstitutet) gerði eru tengsl heyrnarskertra við vinnumarkaðinn veikari en tengsl annarra.  Samkvæmt niðurstöðu úr þessari könnun, eru meiri líkur á að heyrnarskertir verði atvinnulausir, fari á eftirlaun eða örorkubætur sem er kostnaðarsamt fyrir þjóðfélagið. Sé þessi kostnaður umreiknaður á íslenska þjóðfélagið er hann 1,5 til 2 milljarða á ári vegna framleiðslutaps. Bæði þeir heyrnarskertu og þeir sem hafa fulla heyrn eru álíka ánægðir með vinnuna en þeir heyrnarskertu finna oftar fyrir lélegu sambandi við vinnufélagana. Þeir eru ekki jafn ánægðir með andann á vinnustaðnum og þeir eru þreyttari í lok vinnudags. Heyrnarskertir á eftirlaunum eða örorkubótum hafa ekki sömu afstöðu og aðrir til vinnunnar og þeir áttu auðveldara með að draga sig í hlé og hætta að vinna.

Fjallað var um tónmöskva.  Tónmöskvi er einfalt mögnunartæki sem bætir mjög aðgengi heyrnarskertra að umræðum í opnu rými. Hann sendir frá sér hljóð með rafsegulbylgjum í innbyggðan móttakara í heyrnartækjum.   Það kom fram að þrátt fyrir að skýrar reglur sé um tónmöskva í öllum samkomuhús (sæti fleiri en 50 manns) eru aðeins um helmingur kirkja í Reykjavík með tónmöskva.  Einnig kom fram að skólar eru ekki skyldaðir til þess og brotalöm á því að samkomuhús hefði tónmöskva eða/og það sé kveikt á því.    

Rætt var um rétt einstaklinga til túlkunar.   Nokkrir notendur komu fram og sögðu frá sinni reynslu.  Heyrnarskertir sem hafa íslensku að móðurmáli, hafa lítið val um hvers konar túlkun þau vilja fá.  Ef þau skilja ekkert táknmál, geta þau haft rittúlk, en það er bara ein starfandi rittúlkur á Íslandi.   Ekkert sjóður er til að greiða fyrir rittúlkinn og því hafa heyrnarskertir þurft að greiða úr sínum vasa til að fá rittúlk.   Einnig kom fram að táknmálstúlkar eru líka fáir og anna ekki eftirspurn.   Mest er túlkun í skólunum og vegna daglegs lífs hjá heyrnarlausrum.  Þau vilja fá val um hvort má nota táknmálstúlkun eða rittúlkun.    Mér finnst sjálfsagt að heyrnarskertir fái val um hvers konar túlkun þau vilja eins og er gert á Norðurlöndum.  Ekkert á að vera kvóti á túlkun eða hömlur á því. 

Að lokun flutti formaður Félags Heyrnarhjálpar yfirlit um aðgengi fyrir heyrnarskerta í dag. Fleiri erindi voru rætt á málþinginu sem yrði of löng skrif hjá mér í þessari blogg og læt ég það bara nægja. 

Félagið Heyrnarhjálp varð 70 ára síðastliðið haust og í því tilefni gáfu þau út veglegt afmælisrit, þar sem margt fróðlegt var í því, t.d.  fræðsla um heyrnarskerðingu, rittúlkun, viðtöl við heyrnaskerta einstaklinga og mikilvægi textunar á íslensku sjónvarpsefnis.

Af þessu er ljóst að aðgengi fyrir heyrnarlausra og heyrnarskertra er ekki gott á Íslandi.   

Á að texta á öllum íslenskum sjónvarpsstöðvum?

Textun á innlendu efni í sjónvarpi gagnast því heyrnarlausum, heyrnarskertum, eldri borgurum og fólki af erlendum uppruna, sem bæta vill íslenskukunnáttu sína. Einnig er talið að textun innlends efnis ýti mjög undir bætta lestrargetu heyrnarlausra og heyrnarskertra barna og unglinga.  Eins og flestir vita hafa heyrnarlausir mjög takmarkaðan aðgang að íslensku fréttaefni, umræðuþáttum, barna- og menningarefni, þar sem það er allt á íslensku og mest af því er ótextað.

Fyrir 14 árum eða í desember 1993 fékk Sjónvarpið í hendur tæki sem gerir þeim sem hafa sjónvarp með textavarpi kleift að kalla fram texta neðanmáls á íslensku með því að velja síðu 888 í textavarpinu.  Textun á 888 hófst í lok desember 1993.   Það er  umhugsunarvert að tækni sé betra en textun er lítið í dag eins og er.    

Ef við skoðum hina íslensku sjónvarpsstöðva á Íslandi, þ.e. Aksjón, Omega Sirkus, Skjár einn, Stöð 2 og Sýn, er engin textun á innlendum þáttum hjá þeim og eru þau ekki með textunarvél eins og Sjónvarpið er með.  Það er mjög skrítið að sjá til þess að þróun hefur ekki verið neitt hjá þeim.    Ég vonast til þess í framtíðinni verður öll íslenskt efni sýnt með texta.  

Eitt sem allir sjónvarpsstöðvar þurfa að gera:   Setja markmið um textun og stefna að því að texta allt.   Það kostar ekki mikið - en aðgengi stendur ofar.     

Fimm innlendir þættir textaðir í RÚV að jafnaði

Mikið er um af sjónvarpsefni sem er sýndur án texta í RÚV-Sjónvarpinu.    Aðeins eru fimm fastir  innlendir þættir eru textaðir á 888 um þessar mundir.  Til viðbótar eru tvær stakir þættir sýndir með texta á 888 í vikunni.  Mjög margir fastir þættir eru sýndir án texta.   Ekkert sjónvarpsefni sem er sýndur í beinni útsendingu eru með texta.  Þó sjáum við að fréttaþulir eru að lesa texta af textavél og sá texti er ekki sýndur í útsendingu. 

Fastir innlendir þættir með texta á 888:

• Spaugstofan
• Stundin okkar
• Út og suður
• Kiljan
• 07/08 bíó leikhús

Fastir innlendir þættir án texta:

• Sunnudagskvöld með Evu Maríu
• Kastljós (hluti af því er forunnið)
• Sportið
• Auglýsingar

Beinir útsendingar án texta:

• Fréttir
• Veður
• Kastljós (hluti af því er forunnið)
• Tíufréttir
• Beinir útsendingar í íþróttum  
• Laugardagslögin
• Víkingalottó
• Gettu betur
• Silfur Egils
• Lottó
• Þulan
• Aðrir þættir, t.d. ófyrirséðir þættir t.d. vegna vá eða annara
  merkilegra atburða

Það er athyglisvert að þessir þættir: Sunnudagskvöld með Evu Maríu,  Laugardagslögin, Gettu betur, Kastljós, Sportið og Silfur Egils eru endursýnd án texta. 

Man vel eftir að fyrir nokkrum árum var stefnt að texta allt endursýnt innlent efni, en svo er það ekki í dag.  Hvenær verður texti á þeim?   

Stór hluti sjónvarpsefnis án aðgengis fyrir heyrnarlausa og heyrnarskerta

Í mars 2007 gerðu Menntamálaráðuneytið og RÚV með sér samning til fimm ára um útvarpsþjónustu RÚV í almannaþágu en undir útvarpsþjónustu fellur miðlun texta, hljóðs og mynda. Í þessum samningi kemur meðal annars fram að: RÚV skal auka fjölda textaðra klukkustunda að lágmarki um 100% frá upphafi samningstímabilsins til loka þess (úr 167 klukkustundir í 334). Stefnt skal að því að öll forunnin innlend dagskrá verði textuð í lok samningstímabilsins.   Sá samningur gildir frá 1. apríl 2007 til 31. mars 2012. 

Hvernig er staðan í dag?  Það er ósköp lítið textað í RÚV.    Í dag föstudag var aðeins einn innlendur þáttur sýndur með texta, og sá þáttur var endursýndur.   Á morgun laugardag verður tveir innlendir þættir endursýnt með texta þ.e. Kiljan og 07/08 bíó.  Spaugstofan er frumsýnd með texta.   Á sunnudag er þátturinn Stundin okkar frumsýnd með texta og er svo endursýndur þáttur Spaugstofuna með texta líka.  

Ef við skoðum aðeins dagskrána á sunnudag þann 24. febrúar - er útsending Sjónvarpsins frá kl. 8:00 að morgni til rétt fyrir kl. 1:00 eftir miðnætti eða tæp 17 klukkustundir samfellt dagskrá (1015 mínútur).   Innlendur þáttur frumsýnt með texta er aðeins tæp 3% af dagskrá efni þann dag.    Ef við tökum allt sem er textað þann dag, þ.e.  erlendar bíómyndir með texta og innlenda þættir með texta þá er fjöldi mínútna samtals 225 mínútur með texta og táknmálsfréttir í 9 mínútur.    Ég gerir ráð fyrir að barnaefni sem er sýnt um morgunin frá kl. 8 til 10:50 sé með raddþul.   Ef við skoðum aðeins hvað er mikið textað á sunnudag í heildina er það aðeins 22,2%.   Sjónvarpsefni sem heyrnarlausir, og heyrnarskertir geta ekki fylgst er um 76,9% af öllu dagskráefni á sunnudaginn kemur, þá er verið að tala um sjónvarpsefni án texta.   Aðgengi heyrnarlausra og heyrnarskerta að sjónvarpsefni er mjög takmarkað í dag.   Þessu verður að breyta.      

Á sunnudagskvöld er sýndur innlendur þáttur sem heitir Sunnudagskvöld með Evu Maríu og er tekin upp nokkru áður, en ekki sýnt með texta.  Sá þáttur er endursýnd seinna um kvöldið og aftur með engum texta.  Fyrir hverja er þátturinn?   

Frétt frá menntamálaráðuneytis um drög að samninginn. 

Samningur má sjá hér.

Hvenær er textað á 888 ? 

Nýr þjónustusamningur gerður við Ríkisútvarpið

Kínverskur fjöllistahópur heyrnarlausra ungmenna

Sýningar kínversk fjöllistahóps hefur fengið talsvert athygli.  Sýningar þess er óvenjuleg og glæsileg, sem skipaður er heyrnarlausum ungmennum.  Fjöllistahópurinn tjá þau sig með höndum, heyra ekki tónlist. 

Hópurinn hefur verið starfandi síðan 1987 og hafa sýnt í meira en 40 löndum.   Um 88 dansarar, listamenn og aðrir eru í hópnum sem er hluti af "China Disabled People's Performing Art Troupe" í Beijing í Kína.  Færri komast í hópnum en vilja og er það mjög eftirsótt að vera í liðinu.  Þeir sem komast inn þurfa að æfa sig á hverjum degi og er dagskráin ströng og fara heim einu sinni á ári í fríi. 

Fatlaðir eiga ennþá erfitt í Kína og hópurinn vill breyta því.   Hópurinn sýndu m.a. við lok Ólympíumót fatlaðra í Grikklandi við hrifningu gesta og höfðu þau aldrei sýnt fyrir annað eins fjölda gesta og vonast til að fá að gera það sama á þessu ári í Beijing.   Vonast er til þess að Ólympíumót fatlaðra í Beijing verði til þess að fordómar gagnvart fötluðum  verði útrýmt í Kína. 

Nánari frétt frá reuters.com

Listin brýtur niður múra

Heyrnarlaus unglingar ætlar að syngja á tónleikum Bubba Morthens í kvöld

Í kvöld verður tónleikar sem Bubbi Morthens ákvað að halda gegn vaxandi kynþáttafordómum.

Heyrnarlaus unglingar í 9. og 10. bekk í Hlíðaskóla sendu Bubba bréf og buðu fram aðstoð sína.   Í bréfinu stóð m.a.: „Við erum málminnihlutahópur á Íslandi þar sem táknmál er okkar fyrsta mál. Þótt við séum fædd Íslendingar þá líður okkur stundum eins og útlendingum í eigin landi. Við erum bara heyrnarlausi hópurinn og blöndumst sjaldan íslenskum unglingum í skólanum. Eða sko aldrei. Það er stundum eins og mál okkar og samskiptaleið sé ekki virt. Við höfum bara hendurnar til að tala."  Á tónleikunum ætlar hópurinn að flytja Fjöllin hafa vakað á táknmáli.

Í frétt visir.is kemur fram að Karen Rut Gísladóttir, íslenskukennari heyrnarlausra unglinga segir að „Bubbi er bara góður og krakkarnir mínir eiga jafn mikinn rétt á að njóta hans og aðrir".  Hún hefur notað texta úr nútímadægurtónlist til að tengja krakkana betur við fólkið sem það sér í fjölmiðlum. „Þetta atriði sýnir vel tækifærin sem liggja í því þegar að ólíkir menningarheimar mætast. Heimarnir geta byggt ofan á hvorn annan og skapað eitthvað nýtt," segir Karen.

Tónleikar verða haldnir í Austurbæ og er ókeypis inn.  Húsið opnar klukkan sjö og um klukkan átta byrjar dagskráin sem er löng.  M.a. ætlar forsætisráðherra að stíga á svið og taka lagið. 

Sjá frétt frá visir.is