Táknmál inn í tillögur Íslenskrar málnefndar að íslenskri málstefnu

Íslenska til alls : tillögur Íslenskrar málnefndar að íslenskri málstefnu nefnist tillögur Íslenskrar málnefndar að íslenskri málsefnu sem nefndin vann fyrir menntamálaráðherra.   Ritið er komið út og hægt að nálgast hér. 

Íslenska málnefndin er með markmið að lagaleg staða íslensks táknmáls verði tryggð.  Í ritinu er oft rætt um táknmál. 

Meðals annars er sagt :

Jafnframt er nauðsynlegt að taka tillit til þeirra er hafa íslenska táknmálið að móðurmáli. Brýnt er að tryggja lagalega stöðu íslenska táknmálsins og þar með rétt þeirra er hafa það að fyrsta máli. Oftar en einu sinni hefur verið lagt fyrir Alþingi frumvarp um íslenska táknmálið (nú síðast á 135. löggjafarþingi 2007–2008; þskj. 12, 12. mál) en það hefur enn ekki orðið að lögum.

Í ritinu er sagt frá því að íslenska málnefndin vill að skipuð verði nefnd sérfróðra manna til að finna skynsamlegustu leiðina til að tryggja lagalega stöðu íslenskrar tungu og íslensks táknmáls í íslensku samfélagi.

Sagt er frá því að sjálfsagt er að texta íslensks sjónvarpsefnis en ekki sé allt textað og telja að gera má betur í því.

Það er fagnaðarefni ef íslenska táknmáli verði viðurkennt sem móðurmál heyrnarlausra innar tíðar. 

Íslensk málnefnd: Réttarstaða íslenska táknmálsins verði tryggð í lögum

Í dag er dagur íslenskrar tungu.   Í Morgunblaðinu í dag er sagt frá helstu verkefni Íslenskrar málnefndar starfstímabilið 2006-2010.   Meðals annars verði réttarstaða íslenska táknmálsins  tryggð í lögum og meira um þetta hér ... 

Íslensk málnefnd telur brýnt að réttarstaða íslenska táknmálsins verði tryggð og það verði viðurkennt sem fyrsta mál heyrnarlausra, heyrnarskertra og daufblindra, jafn­rétt­hátt íslensku. Lagt hefur verið fyrir Alþingi frumvarp til laga um íslenska táknmálið sem fyrsta mál heyrnarlausra, heyrnarskertra og daufblindra (133. löggjafarþing 2006–2007, þskj. 938, 630. mál; flutningsmenn Sigurlín Margrét Sigurðardóttir og fleiri; áður lagt fram á bæði 130. og 131. lög­gjafar­þingi.) Íslensk málnefnd styður bar­áttu heyrnarlausra fyrir framgangi þessa máls.

Nánar um stefnuskrá Íslenskrar málnefndar.   Góðar fréttir er af þessu máli í dag.   Vona að það verði ekki langt þangað til að íslenskt táknmál verðir viðurkennt sem móðurmál heyrnarlausra.  

Hvernig verður táknmál í framtíðinni?

Heyrnarskert og heyrnarlausu börn á Íslandi er heitið á grein sem Bryndís Guðmundsdóttir ráðgjafi á Heyrnar- og talmeinastöð Íslands skrifar í Morgunblaðið í dag.   Þar beinir hún sjónum á stöðu táknmáls og rittúlks.  Mjög athyglisverð grein.

Í greininni kemur fram að ráðgjafi heyrnarskertra á grunnskólasviði er hættur og enginn hefur verið ráðinn og ekki heldur auglýst eftir því.    Ráðgjafi sinnir upplýsingaþjónustu til skóla vegna kennslu heyrnarsketra, tækni og umhverfisþættir.   Þannig geta kennarar gert betur fyrir heyrnarskertu börnin í almennum skóla.

Bryndís velti fyrir sér hver er staðan á íslensku táknmáli og hver sé stefna íslensk táknmáls, þar sem enginn undir fermingaaldri hefur táknmál sem fyrsta mál.   Bryndís hefur áhyggjur af hvernig verður um þá sem ekki hafa gagn af kuðungsígræðslu og þurfa að tala táknmál.   Bryndís vill gjarnan fá svör frá samfélagi heyrnarlausra um hvað ætli heyrnarlausir að gera til að viðhalda táknmáli sem móðurmál heyrnarlausra.     

Bryndís ræðir um táknmálstúlkun sem er til góðs fyrir heyrnarlausa, en veltir fyrir sér um túlkun fyrir heyrnarskertu sem kunna ekki táknmál, þ.e. rittúlkun.    Táknmálstúlkun og rittúlkun er túlkun á ólíku máli og fyrir ólíkan hóp, þó grunnurinn er túlkun til bættrar aðgengis í þjóðfélaginu.   Félag heyrnarlausra barðist fyrir táknmálstúlkun á sínum tíma þar sem nauðsynlegt er fyrir heyrnarlausa að hafa túlk við ýmsar aðstæður, t.d. hjá lækni eða á fundi og víðar.   Kennt er til táknmálstúlkunar við Háskóla Íslands og þannig hafa táknmálstúlkar útskrifast með háskólapróf í táknmálstúlkun.   Miklar kröfur eru gerðar til táknmálstúlkunar.   Hins vegar hef ég ekki séð neina stefnu í rittúlkun.  Ég held að heyrnarskertir og hagsmunarsamtök þeirra myndu vinna í baráttumálum fyrir rittúlkun og til bættrar skólanáms fyrir heyrnarskertra. Sennilega svara þau grein Bryndísar vegna rittúlks og ráðgjafa í skólanámi fyrir heyrnarskertra. 

Þegar er verið að hugsa um rittúlkur, þá er hægt að sjá dæmi þess að ekkert er textað í beinni útsendingu í sjónvarpi.   Þannig geta rittúlkar verið við störf víðar.

Fréttaflutningur túlkað á táknmáli

Í fyrradag, mánudag 6. október voru fréttir í beinni útsendingu í ljósi ástands hérlendis túlkaðir á táknmáli og svo Kastljós einnig túlkaðir á táknmáli líka.  Þetta var frábært.  Nú horfði ég á þetta loksins og gat skilið um hvað verið að tala um.   Það voru tvær táknmálstúlkar sem túlkuðu allt.  

Í maí varð stór jarðskjálfti á Suðurlandi og var ekkert textað né ekkert á táknmáli.   Því fór þetta allt framhjá heyrnarlausum.    Þá var táknmálsfréttir fellt niður þann dag og án samráðs við heyrnarlausa.   Heyrnarlausir fengu engar upplýsingar um Suðurlandskjálftann frá ljósvakamiðlum þann dag.   Félag heyrnarlausra sendi kvörtun vegna þess til RÚV sem var birt í fjölmiðlum.   Í framhaldi af því var gerð viðbúnaðaráætlunin sem gerir túlkun staðlaða ef til aukafréttatíma kemur vegna stóratburða líkt og Suðurlandsskjálftann. Þetta þýðir að túlkað verður í einu horni sjónvarpsins á meðan fréttaflutningi stendur.  

Táknmálstúlkarnir Árný Guðmundsdóttir og Gerður Ólafsdóttir stóðu sig frábærlega.   Takk fyrir mig.  

Nýfædd börn heyrnarmæld: Táknmál má ekki gleymast

Í fréttum í ruv.is kom fram að heyrnarmæla þarf öll nýfædd börn.    Heyrnarmælingar hjá börnum fara fyrst skipulega þegar börnin eru í 6 ára bekk.   Yfirlæknir á Heyrnar- og talmeinastöð Íslands segir að það sé of seint,  því heyrnarskert barn sem fær ekki aðstoð, missi talsþroska og geti þjáðst félagslega.    Frá því í apríl í fyrra hefur verið unnið tilraunaverkefni hjá HTÍ og landsspítalans þar sem nýfædd börn eru heyrnarmæld.  Í fréttinni kom fram að þrjú nýfædd börn hafa greinst mjög heyrnarskert.   

Í fréttablaðinu í dag var stutt viðtal við Margrét Gígju Þórðardóttur starfsmann í Samskiptamiðstöð heyrnarlausra og heyrnarskertra.   Hún segir að ...

Það ætti að leyfa öllum heyrnarskertum börnum að verða tvítyngd með íslensku og táknmál sem sín móðurmál.

og er sammála um að nauðsynlegt að greina heyrnarlaus börn fyrr.   Margrét Gígja bætir við í fréttinni að ...

Það er þó ekki nóg að börnin fái heyrnartæki eða kuðungsígræðslu. Við verðum að muna að börnin heyra samt ekki allt. Því getur táknmálið hjálpað þeim, sér í lagi ef heyrnin versnar með aldrinum." Hún segir getu í táknmáli auk þess bæta kunnáttu þeirra í íslensku.

Ég er Margréti Gígju alveg sammála.   Nauðsynlegt er að kenna heyrnarskertum börnum táknmál og fjölskyldum þeirra líka.  Eins og ég nefndi í síðasta blogginu mínu að það er betra kostur fyrir börnin að læra táknmál sem myndi styrkja þá á lífsleiðinni.    Börnin yrðu tvíyngd og hefðu val á hvaða mál myndu þau nota síðar.  

Íslensk stjórnvöld þurfa að viðurkenna táknmál sem móðurmál heyrnarlausra.   

Fréttin á ruv.is

Börn með heyrnarskerðingu greint fimm ára gömul

Í frétt í fréttablaðinu og í visir.is í fyrradag var sagt frá að tæp 60 íslensk börn undir sex ára aldri eru heyrnarskert án þess að hafa verið greind sem slík.   Meðalaldur barna sem greinast á árunum 2002-2006 er fimm ár, sem er of hár aldur. 

Í fréttinni er sagt

Þegar börn greinast svona seint þurfa þau að öllum líkindum að glíma við félagsleg vandræði og erfiðleika í málþroska. Ef þau greinast hins vegar strax við fæðingu er hægt að grípa til aðgerða eins og kuðungsígræðslu eða heyrnartækis. Það fyrirbyggir nánast allan vanda í framtíðinni.

Ekki á eingöngu að hugsa um að gefa barninu heyrnartæki eða kuðungsígræðslu.   Og ekki á bara að einbeita að kenna barninu að tala.  Það er svo margt sem fylgir því að vera heyrnarskertur.   Ég gæti vel trúað að flestir foreldrar vona ekki að barnið þeirra sé heyrnarlaus og horfast ekki við þá staðreynd er svo er.  

Hér þarf að koma ákveðinn ferli ef barn er greint heyrnarlaus eða heyrnarskert eða verkferli sem byggist á samvinnu fagaðila með greiningum, meðferð, ráðgjöf og stuðning.    Börnin þurfa mikinn stuðning, bæði frá foreldrum sínum, fjölskyldu og fagfólki.    Það er kostur að kenna börnin táknmál og foreldrum þeirra.   Þetta gæti komið í veg fyrir einangrun.  Einnig að barnið gæti valið það mál sem það vill nota, t.d. hvort það myndi vilja fá táknmálstúlk til að fyrirbyggja misskilning og auka aðgengi barnsins seinna á lífsleiðinni. 

Það er mjög mikilvægt að barnið sé greint heyrnarlaus eða heyrnarskert eins fljótt og mögulegt sé.   Ég fagna átaks hjá HTÍ með fimm daga greiningu frá fæðingu sem er tilraunarverkefni í samstarfi við Landspítalann og í fréttinni segir að það hefur verið gert í Reykjavík en ekki út á landi.    

Fréttin á visir.is hér.  

Leiðsögn hér á landi á táknmáli

Í 24 stundir í dag var smáfrétt um að fjöldi ferðamanna fer faxandi og um að sumarið er helsti ferðamannatíminn hérlendis.  Í fréttinni kom fram að samkvæmt upplýsingum frá Félagi leiðsögumanna fer leiðsögn fram á Íslandi á 21 tungumáli að íslensku og táknmáli meðtöldu.  

Það er mjög gott og að leiðsögumaður frá félagi leiðsögumanna er táknmálstalandi.  Ég man eftir ferð sem ég fór með heyrnarlausum fyrir nokkrum árum og naut hverrrar mínútur þegar það var túlkað á táknmáli og var mjög fróður eftir ferðina. 

Það væri gaman ef þetta væri auglýst og hvort séu einhverjar sérstakar ferðir um að ræða eða hvort það fari eftir óskum frá heyrnarlausum eða táknmálsnotendum.  Spurning er hvernig geta heyrnarlausir verið vissir um að fá leiðsögn á táknmáli í skipulögðum ferðalögum innanlands eða við hverja hafa þau samband.    

Þetta er mjög gott framtak hjá Félagi leiðsögumanna um að auka aðgengi heyrnarlausra.