Vantar stefnu í símatúlkun fyrir heyrnarlausa

Árið 1991 var komið upp textasímamiðstöð hjá Landsímanum, í ritsímadeildinni.   Þá hafði verið rætt um textasímamiðstöð á Alþingi.  Landssíminn var þá eina símafyrirtæki á Íslandi og í eigu ríkisins.  Textasímamiðstöðin var opin allan sólarhringinn í upphafi og var mikið notuð fyrstu árin.  Heyrnarlausir gátu þá hringt í textasímamiðstöð til að hafa samband við fyrirtækin og fjölskyldu sína.   Í gegnum textasímann voru heyrnarlausum einstaklingum veitt margvísleg símaþjónusta sem kann að vera örðugt fyrir þá að verða sér út um sjálfir án þess að hafa túlk.   Dæmi:  að panta tíma hjá lækni,  fá ýmsa upplýsingar hjá fyrirtækjum,  stutt samtal við fjölskyldumeðlima o.s.frv.   Þá voru heyrnarlausir ekki háðir því að biðja ættingja eða foreldra sína að hringja fyrir sig og túlka.   Nú gátu heyrnarlausir séð um samskiptin sjálf.  Einnig gátu heyrandi hringt í textasímamiðstöð og svo hringt heyrnarlausa ef heyrandi veit hvað er símanúmerið.  

Nú er textasímamiðstöð ekki eins mikið notuð eins og áður var.    Hvað gæti valdið því?    Ég hef ekkert svar við því en vangaveltur er um hvort sé vegna þess að starfsfólk voru ekki sérstaklega þjálfaðir í að greina stafsetningu heyrnarlausra eða hefur ekki þekkingu á menningu heyrnarlausra eða ekki þjálfaðir í að túlka samtöl.  Eða vegna þess að tækni er alltaf að verða betri.   Eða að heyrnarlausum hafa meiri aðgang, t.d. geta þau sent tölvupóst sjálf eða notað þjónustuspjall beint við fyrirtækin.     Þá má benda á að tæknin er alltaf að verða betri.   Tækni sem var sjálfsagt í fyrra gæti verið ekki eins góð í dag.  

Heyrnarlausir gátu fyrst haft símasamskipti í gegnum textasíma á Íslandi á árinu 1985 með tilkomu Minicom sem er Bandarískur textasími með ensku lyklaborði.   Hver og einn heyrnarlaus fékk tvo síma ókeypis og var það mikið notað allt til ársins 1993.  

Árið 1993 var farið að nota tölvu og samskiptaforrit til að tala í síma sem Síminn lét þýða á íslensku.    Skjámi nýtt forrit kom svo á árinu 1999.   Einhvern veginn fór svo að tækni sem voru góð áður,  eru úrelt í dag, því nú eru margir komnir með ADSL og búnað í tengslum við það.  

Þá eru margir heyrnarlausir komnir með MSN og ritsíminn fór að nota það.   Eftirspurn eftir þjónustu textasímamiðstöðvar fór minnkandi og fór svo að þjónustutíminn varð styttri en áður var.  Á árinu 2005 var ritsíminn seldur og tók Síminn þá við textasímamiðstöðina.   Þá var haldið áfram með þjónustu sem veitt er með notkun MSN forritsins og er þjónusta opin daglega allan daginn.   Galli er að aðeins geta heyrnarlausir hringt í gegnum textasímamiðstöð en ekki geta heyrandi hringt í þá.    Á Samskiptamiðstöð heyrnarlausra er í boði símatúlkun fyrir þá sem vilja koma og nýta sér með því að heimsækja á ákveðnum tíma.   

Hér er ljóst að það vantar stefnu í símatúlkun fyrir heyrnarlausa á Íslandi.   Óljóst er hvort Síminn ætli að sjá um textasímamiðstöðina áfram eða hvort myndsímatúlkun tekur við textasímatúlkun og þá er spurningin hver á að borga þetta þegar Síminn er ekki lengur í eigu ríkisins.   Æskilegast væri að túlkurinn væri menntaður túlkur sem gæti búað bil á milli heyrnarlausa og heyrandi.  Ekki er veittur sérstakur fjármagn til reksturs myndsímamiðstöð.  Í Bandaríkjunum er til textasímamiðstöð sem er opin allan sólarhringinn og svo er til myndsímatúlkun sem er líka opin allan sólarhringinn.   Hver og einn sem notar síma í Bandaríkjunum þarf að greiða ákveðinn hlutfall í sjóð sem sér um að greiða myndsímatúlkun og textasímamiðstöð í Bandaríkjunum.   Dæmi má nefna að allir símeigendur þurfa að greiða 1 krónur af hverri símtal, sem rennur í þennan sjóð.  Í Englandi hefur heyrnarlaus frumkvöðull farið af stað myndsímatúlkunarmiðstöð með góðum árangri.  

Ég vona að það komi til þess að gera verður stefnu um símatúlkun fyrir heyrnarlausa um hvort myndsímatúlkun myndi taka við og hver á að sjá um slíka þjónustu.    Ég er mjög hrifinn af myndsímatúlkun og tel að þetta sé framtíðarlausnin.  Þetta er mjög mikilvæg þjónusta fyrir heyrnarlausa sem er samskiptabrú á milli heyrnarlausa og heyrandi.